Europejskie Forum Prawa i Edukacji

Czytelnia

Bezudziałowe współuczestnictwo w wymianie informacji

W dzisiejszych czasach mamy do czynienia z ogromną ilością wiadomości, informacji i danych – do szeregu różnych odbiorców płyną już nie strumienie, ale rzeki komunikatów, które mogą zostać i są wykorzystywane w różnych celach, podlegając następnie dalszemu przetwarzaniu. Ten stan nie tyle trwa, ile narasta i dzięki informatyzacji, połączeniom sieciowym, globalizacji obejmuje coraz szerszy katalog odbiorców. Powszechny dostęp do informacji sprawia, że łatwiej jest zrozumieć otaczający nas świat, łatwiej funkcjonować społecznie, łatwiej realizować własne zainteresowania.

Dzięki obiegowi informacji możemy kontaktować się z bliskimi, poznawać nowe dziedziny wiedzy, przepisy kulinarne, rozkłady lotów, możemy sprawnie realizować płatności bezgotówkowe, dokonywać zakupów, szukać pracy, a dzięki kamerom internetowym przyglądać się światu z wygodnego fotela.

Znaczącego dostępu do ogromnej ilości danych tworzonych przez miliony użytkowników udzielają serwisy społecznościowe. Dzięki nim zdobywanie potrzebnych informacji może odbywać się efektywnie, a dostęp do nich odbywa się w czasie rzeczywistym – na bieżąco możemy śledzić o czym myślą i co polubiły osoby, które umieściliśmy w gronie naszych bliższych lub dalszych znajomych.

Dostęp do informacji niesie ze sobą wielką potencjalną energię – rozbudza wyobraźnię, łączy jednostki i całe społeczności, usprawnia realizację zakładanych celów, ale może mieć także znaczenie kompensacyjne – łatwość i szybkość pozyskiwania potrzebnej wiedzy sprawia, że jej odbiorca nie zawsze czuje się w obowiązku jej zapamiętywania, stając się w ten sposób bezudziałowym współuczestnikiem w wymianie informacji.

Bezudziałowe współuczestnictwo w wymianie informacji powstaje wówczas, gdy odbiorca przekazuje ją adresatom bez jakichkolwiek zmian, bez słowa twórczego komentarza, bez minimalnego, własnego wkładu intelektualnego. Sama informacja nie tworzy rzeczywistości – jest tylko jej twórczym odbiciem. Rzeczywistość wokół nas w znacznym stopniu tworzymy my sami, właśnie poprzez działania, reakcje, akceptację bądź niezgodę. Tymczasem bezudziałowe współuczestnictwo jest swego rodzaju ucieczką od świata, odcięciem więzi łączących nas ze społeczeństwem.

Informatyzacja i dostęp do danych, który ona umożliwia, nie zastępują naszej wiedzy i inteligencji. Bez człowieka, bez jego aktywnego i twórczego udziału nie niosą wartości i nie służą rozwojowi. Przetwarzanie informacji służyć powinno wiedzy, którą dzięki nowoczesnym metodom komunikacji możemy pozyskać i wykorzystać, by do tego co nas otacza dołożyć swój własny, twórczy wkład, cegiełkę do wielkiego budynku ludzkiej twórczości.

Czy informacja zastąpi wiedzę? 

Znana jest anegdota o Amerykaninie, który zapytany gdzie leży jeden z mniej znanych europejskich krajów odpowiedział, że nie ma pojęcia, wie jednak, z której bramki na lotnisku można się dostać do odlatującego tam samolotu. Oto pragmatyka naszych czasów.

Żyjemy w sieci informacji. Nauczyliśmy się w niej sprawnie poruszać i czerpiemy z tego liczne korzyści. Zyskujemy na czasie podążając do celu wytyczonymi przez wyszukiwarki ścieżkami, nie zagłębiając się w zakamarki sieci. Otrzymujemy to co chcemy, gdzie chcemy i w sposób jaki chcemy, a wyszukiwanie potrzebnych danych przestało być żmudne i czasochłonne, a cały zasób informacji znów mieści się w jednym źródle – Internecie – biblii naszych czasów.

Znaczenie informacji także ewoluuje, przestaje być ona jedynie, środkiem uzyskiwania wiedzy, lecz stając się bardzo szybko jej substytutem – naszą pamięcią zewnętrzną. Gromadzenie wiedzy i intelektualne zapotrzebowanie na nią staje w obliczu nowych wyzwań. Wyszukiwarki internetowe mają na celu nam to zadanie ułatwić kumulując dane w liście wyników  w ciągu kilku sekund i to nie na regale w bibliotece, ale przed oczami, na ekranie komputera, gdzie po kliknięciu magicznego skrótu Ctrl+F zostajemy bezpośrednio przekierowani do poszukiwanej frazy. W ten sposób oszczędza nam się wertowania opasłych tomów i całego ciągu skojarzonych z tym czynności w tym szukania odpowiednich fragmentów i analizy tekstu – zagłębiania się w meandry szczegółów.

Wraz z nastaniem społeczeństwa informacyjnego zmieniły się priorytety. Także te zawodowe. Pomimo faktu, że żadna informacja, nawet najlepsza, nie jest w stanie zastąpić kompetencji to właśnie umiejętność sprawnego poruszania się w sieci informacji staje się najbardziej pożądana i premiowana. Pracodawcy chętnie zatrudniają osoby, które skutecznie potrafią wykonać research na zadany temat, służący na przykład rozpracowaniu strategii konkurenta biznesowego. A kompetencje? Czy są naprawdę konieczne skoro, dzięki błyskawicznemu dostępowi do informacji w dowolnej chwili możemy je zdobyć.

Korzystając z narzędzia jakim jest informacja musimy pamiętać jakiemu celowi ono służy. Nawet jeśli współczesny język informacji jest zazwyczaj mocno sprofilowany i skrócony do objętości dającej się przyswoić automatycznie, ile jest warta informacja nie poddana naszej ocenie i weryfikacji? W ogromie otaczających nas danych prawdziwą sztuką staje się oddzielenie informacyjnego ziarna od plew i krytyczne podejście do tego, z czym się stykamy. Bądźmy artystami, aby prawdziwe studia, czyli wnikliwe analizowanie wielu źródeł w procesie zdobywania wiedzy, nie odeszły w zapomnienie.

Nauka potrzebuje kompleksowych rozwiązań

Wielość informacji sprzyja zdobywaniu wiedzy. Łatwo jednak zagubić się w gąszczu nieusystematyzowanych danych nie mając możliwości dostępu do ścieżek wyznaczających drogę do osiągnięcia określonego celu.

Rozwój nauki nie byłby możliwy bez dostępu do już istniejącego stanu wiedzy. Odkrywanie nowych technologii, badania nad skutecznymi formami leczenia czy dokonywanie konkretnych analiz prawie zawsze jest nawiązaniem do czegoś, co zostało odkryte, zbadane lub przeanalizowane już wcześniej. Dbając o ochronę dorobku naukowego, istotne jest, aby nie wiązała się ona z zablokowaniem możliwości korzystania z uprzednich dokonań. Dostęp do informacji to czynnik warunkujący postęp. Już samo umożliwienie takiego dostępu można uznać za swoisty wkład w czyjąś twórczość czy rozwój poprzez pobudzanie do działania i dostarczanie inspiracji.

Istotnym elementem rzeczywistego rozwoju jest zdobywanie nowej wiedzy stanowiącej podwaliny postępu. Jego iluzją jest bezustanne powielanie ustalonych wcześniej danych i pozorowanie oryginalności badań. Proces postępu naukowego można prawidłowo weryfikować tylko posiadając odpowiednie po temu narzędzia. W świetle ochrony własności intelektualnej kontrola oryginalności prac naukowych staje się już niemal nieodłączną częścią procesu zdobywania wiedzy i wpisuje się wyraźnie w postulat jakości kształcenia. Weryfikację taką wspomagają elektroniczne narzędzia analizy tekstów, pozwalając jednocześnie na utrzymywanie określonego poziomu gromadzonego zasobu publikacji umożliwiając tworzenie wysokiej jakości archiwów elektronicznych.

Jednoczesne zapewnienie ochrony danych i aktywnego dostępu do nich z możliwością wyszukania konkretnych informacji to odpowiedź na aktualne potrzeby uczelni i środowiska naukowego. Narzędzia informatyczne w założeniach mają stać się platformą zapewniającą każdy z tych elementów. Korzystanie za ich pośrednictwem z umieszczonych tam wcześniej w usystematyzowany sposób zasobów pozwala na uzyskanie potrzebnych materiałów, informacji czy wyników naukowych, a także ich weryfikację merytoryczną dzięki narzędziom oceniającym tekst pod względem jego oryginalności.

Narzędzia informatyczne nie są jednak same w sobie wystarczającym elementem zapewniającym pożądaną ochronę i dostęp do informacji. Aby optymalnie spełniały swe zadania należy w pełni korzystać z wszelkich zawartych w nich funkcji. Wspierając proces i jakość kształcenia warto poddawać kontroli stosowane w tym względzie procedury ich wykorzystywania. Stała analiza wdrożonych rozwiązań sprzyja podnoszeniu ich skuteczności. Dodatkowym jej atutem jest unaocznienie użytkownikom wszelkich potrzeb wynikających z indywidualnego charakteru jednostki, której systemowe rozwiązania mają służyć. Modelowe korzystanie z kompleksowych rozwiązań to usprawnienie skomplikowanych procedur, ochrona gromadzonych treści i zapewnienie nowoczesnych, wysokich standardów w procesie edukacyjnym.